Evde salça yapımı, Türkiye’nin birçok bölgesinde yüzyıllardır süregelen geleneksel bir yöntem. Özellikle Gaziantep, Urfa ve Diyarbakır gibi bölge illerinde bu gelenek, bugün hâlâ canlı bir şekilde yaşatılıyor.
Yaz sonlarında başlayan biber ve domates salçası yapımı, sadece bir mutfak hazırlığı değil, aynı zamanda toplumsal bir ritüel ve dayanışma kültürüdür.

Salça nasıl yapılır? Geleneksel yöntem adım adım

Kırmızı biber ya da domates satın alınır (genellikle kilolarca).

Evde yapılacaksa önce sebzelerin sapları ayıklanır.

Mahalle aralarında dolaşan traktör arkasına takılan makinelerle biber veya domateslerin suyu çıkarılır.

Elde edilen biber veya domates püresi, bolca tuzlanarak büyük tepsilere alınır.

Salçalık karışım, güneş gören bir dama ya da açık alana serilerek kurutulur.

Ortalama bir hafta içinde koyulaşan karışım, salça haline gelir.

Bu yöntemle elde edilen ev yapımı salça, hem doğal ve katkısız olduğu için tercih edilir, hem de uzun süre bozulmadan kullanılabilir.

Yeni Sistem: Hem kolay hem hızlı

Günümüzde özellikle Gaziantep’te, salça yapım dönemlerinde geçici olarak açılan dükkanlar dikkat çekiyor. Bu dükkânlarda isteyen vatandaşlara:

Biber veya domates satışı,

Sebzelerin suyunun makinelerde çekilmesi,

İsteyenler için salçanın kurutulmaya hazır hale getirilmesi hizmetleri sunuluyor.

Bu sistem, özellikle çalışan kadınlar ve büyük miktarda salça hazırlayan aileler için büyük kolaylık sağlıyor.

Gelenekten ticaret modeline

Antep’te böyle bir dükkân işleten Akbaş ailesi, hem geleneksel salça yapımını yaşatıyor hem de bu işi ekonomik bir modele dönüştürmüş.
Şoperêç’e konuşan Akbaş ailesi üyeleri, sürecin hızlanmasıyla birlikte her yıl daha fazla talep aldıklarını söylüyor:

“Eskiden herkes evinin damında yapardı ama artık herkesin zamanı yok. Biz bu kolaylığı sağlıyoruz. Hem temiz hem pratik.”